Tussen alle regenachtige dagen door is het op donderdag 14 maart een bijzonder zonnige dag. Het maakt Landgoed de Horst in Driebergen nog net wat sprookjesachtiger dan het al is, zoemt het onder de ruim honderd HR-professionals in de zorg. Ze zijn hier vandaag niet (alleen) om te genieten van de zon en het groen, maar laten zich inspireren over verandering in de zorg.

“Het is net of we de collegebanken weer in gaan”, klinkt het wanneer de eerste mensen de conferentiezaal binnendruppelen. In tegenstelling tot veel colleges, hoeven bezoekers van Vonken van Verandering van Utrechtzorg vandaag geen eenzijdige lezing te verwachten. Vandaag zijn we niet alleen op zoek naar verandering, deze inspiratiemiddag is ook net even anders.

Luid protest
Dagvoorzitter Ruben Maes heeft een stapel protestborden meegenomen waar alleen nog een pakkende protestleus op moet. Aan het publiek om de barricaden op te gaan. Bij sommigen blijft het niet bij één bord: er worden dozen kapot gescheurd om nog meer borden te maken en een ander gezelschap staat met dichtgetapte mond rondom een bord. De rode draad: fuck the system. Het systeem werkt niet meer, de mens moet weer centraal komen te staan en power to the professional.

Het moge duidelijk zijn: in de zorg moeten zaken anders. Om de juiste zorgprofessionals te vinden, op te leiden én vast te houden. Met de naam Vonken van Verandering is het logisch dat het publiek dat zoekt, maar het zijn meer dan vonken. Hier brandt het verandervuur, zoals hoogleraar transitiekunde Jan Rotmans het noemt. Hij gaat het vuur hopelijk nog iets opstoken. “Je merkt dat het laagje vernis verdwijnt: men is het zat.”

Zorgprofessionals willen zorg waarbij de mens centraal staat, niet het systeem. “Maar”, zegt hij, “wij zijn het systeem. We hebben het zelf gemaakt en gebruikt.” Dat systeem keert zich nu tegen ons. “Als je in je eigen omgeving ook zo activistisch bent als vandaag, kan het heel snel kantelen. De impact is groter dan je denkt.”

Van ziekenzorg naar gezondheidszorg
Over twintig jaar moet 1 op de 3 werkzame mensen in de zorg werken, nu is dat 1 op de 7. “Dat is niet vol te houden. We moeten naar minder zorg en andere zorg.” Het gewone leven is daarbij de basis: in onze leefomgeving zit een deel van de oplossing. “Nu werken we met een raar systeem: je komt pas in de zorg wanneer je iets mankeert en je moet er zo snel mogelijk weer uit. Je bent geen mens meer, maar een casus.”

Hoe langer hij praat, hoe meer vuur er ook bij de hoogleraar te zien is. Rotmans benoemt hoe gek het eigenlijk is dat we spreken over gezondheidszorg. “Het is ziekenzorg.” Maak zorg onderdeel van ons leven, pleit hij.

Meer klootzakken nodig
We moeten daarnaast terug naar het oorspronkelijke doel van de zorg: menselijke zorg verlenen om mensen gezonder te maken. “Ga van regelzucht naar keuzevrijheid, van efficiënt behandelen naar liefdevol. Vanuit aandacht en tijd.”

“Dat gaat weerstand opleveren”, weet hij. De wissels bij professionals maar ook bij aanbieders, adviseurs en verzekeraars moeten om. “Stel alles ter discussie. Waarom moet een ziekenhuis winst maken? Er wordt veel geld verdiend aan dit systeem, dat is schandelijk. Sloop systemen, regels, wetten en afspraken, roept Rotmans op. Als er iets verdwijnt is er ruimte voor iets nieuws. “Machtige mensen voelen zich nu nog te weinig bedreigd. We hebben meer klootzakken nodig die de boel slopen.”

Met een kleine kanttekening: “Verandering kost al gauw twee generaties. Maak het klein.” Rotmans waarschuwt voor de illusie van machteloosheid. “In werkelijkheid kun je veel meer betekenen dan je denkt.”

Gluren bij de buren
Nadat er in de pauze wordt gezocht naar slopers in het team terwijl men van de zon geniet, is het tijd voor de tweede spreker. Joris Arts – hij heeft zijn naam mee – werkt al ruim twintig jaar in de zorg en heeft zijn focus verlegd naar gluren bij de buren. Hij neemt een kijkje bij bedrijven in andere sectoren om te ontdekken wat de zorg van hen kan leren.

Vandaag heeft hij cases rondom vier thema’s mee: naar buiten kijken, denken in win-winsituaties, innovatie en ondersteuning van medewerkers. Arts haalt in zijn presentatie verschillende bedrijven aan. Van Zeeman en Albert Heijn kunnen we leren naar buiten te kijken. “Je hoeft niet alles zelf uit te zoeken. Kijk naar wat werkt binnen een bedrijf en bedenk hoe je het in de zorg kan implementeren.”

Arts tipt om er letterlijk op uit te gaan. “Vraag op de buurtbarbecue, een verjaardag of langs het voetbalveld wat iemand doet. Mensen gaan helemaal aan als je vraagt wat ze het tofst vinden. Probeer een vertaalslag te maken naar hoe dat voor jou kan werken.”

Efficiënt én klantvriendelijk
McDonalds en PostNL laten zien hoe innovatie voor klantvriendelijkheid en voor gemak aan de zorgkant kan zorgen. Een vertaalslag die al gemaakt werd bij een huisarts. “Mensen die ochtendurine inleverden voor onderzoek rondom urineweginfectie, moesten om 14 uur bellen”, vertelt Arts.

Het gevolg: de telefoon stond roodgloeiend. “Door het e-consult in te zetten, kregen mensen bericht zodra de uitslag er was.” Kon de assistent tussendoor testen, dan was de uitslag ook al eerder bekend en werd er een recept uitgeschreven. “Een win-winsituatie. Daar kwam nog eens bij dat veel meer mensen het e-consult zijn gaan gebruiken.”

Innoveren voor je personeel
Op basis van cases van Scania en Amazon adviseert Arts te kijken naar de mensen op de vloer. Waar hebben zij last van? Hoe kun je hen het werk zo makkelijk mogelijk maken? Waar zit de frictie? Door de kink in de kabel te vinden, kun je zorgprofessionals ontlasten, vertelt hij.

Arts sluit af met innovatie, in de zorg zijn tal van ontwikkelingen. “Het Erasmus MC heeft een innovatieteam, samen met de Hogeschool Rotterdam. In zo’n team zitten mensen met allerlei expertises.” Loop je op de vloer ergens tegenaan, dan gaat het team daarmee aan de slag. “Daar ontstaan allerlei creatieve oplossingen die nu al normaal zijn op de IC.”

Bevlogenheid en strijdbaarheid
De inspirerende middag wordt afgesloten door cabaretier Nina de la Croix. “Ik zag hier bevlogenheid, open blikken. Energie, vindingrijkheid, humor en optimisme.” Het moet meer, beter, anders en fuck the system, benoemt ze. “Het is tijd voor actie, dat kon ik voelen.” Ze heeft niet alleen de tijd genomen om de zorgprofessionals die ze aan haar bed wil als ze ooit ziek wordt te beschrijven. “Mijn zoon vroeg of de mensen die zorgen voor mensen die mensen beter maken ook een prijs krijgen”, sluit ze af. “Jullie krijgen geen prijs omdat jullie zo goed bezig zijn. Wel een loflied.”

Nadat het publiek is opgezweept door De la Croix is het tijd voor een borrel. Onder het genot van muziek en een tekening van Ronald van der Heide wandelt het publiek richting de foyer. Vurig, geïnspireerd en vol energie!