Directeur-bestuurder van Utrechtzorg Vincent Alkemade schrijft in 'Sluit de achterdeur' over het behouden van zorg- en welzijnsmedewerkers.
Uitstroom
De uitstroom van nieuwe medewerkers, jonge professionals en zij-instromers is schrikbarend hoog. Zo’n veertig procent is binnen twee jaar weer vertrokken. Vanuit het landelijk uitstroomonderzoek van RegioPlus, waar ook deelnemers van Utrechtzorg aan meedoen, komen de inmiddels bekende redenen langs. Er is te weinig perspectief om door te groeien, de communicatie met de leidinggevende is niet goed en er wordt een gebrek aan professionele autonomie ervaren.
Werven en begeleiden
Ga er maar aan staan. Elk jaar moet er voor twee van de vijf nieuwe collega’s weer kostbare werving en selectie plaatsvinden. Elk jaar moet er weer volop tijd en energie gestopt worden in de opleiding en begeleiding van de nieuwelingen. En dan zeg ik nog niets over hoe het voor vaste medewerkers moet voelen om zoveel collega’s te zien vertrekken. Het is eigenlijk een klein wonder dat het elk jaar weer lukt om een behoorlijke hoeveelheid personeel te werven, aangezien de omstandigheden op de arbeidsmarkt allesbehalve makkelijk zijn.
Prognoses 2030
Bovendien speelt er nog een extra scenario: de ontgroening en vergrijzing van de maatschappij. De optelsom van beide factoren is een toenemende zorgvraag én een afnemend aantal (nieuwe) mensen om die vraag te beantwoorden. Als we kijken naar de prognoses tot aan 2030 dan belooft dat voor onze regio’s niet veel goeds. Tegen die tijd is de verwachting dat er een arbeidsmarkttekort van zo’n vijfduizend mensen in de regio Utrechtzorg is. Het arbeidsmarkttekort staat hierbij voor het verwachte aantal werknemers dat ontbreekt om invulling te geven aan de minimale arbeidsvraag. In de regio Gooi en Vechtstreek gaat het om 700 personen, in de regio Amersfoort – Eemland om 1600 en de regio Utrecht om 3700 (bron Prognosemodel Zorg en Welzijn / ABF Research). Tel daarbij op dat de economie weer aantrekt en het is duidelijk dat de concurrentieslag om potentiële medewerkers weer in alle hevigheid losbarst.
Veranderingen zzp’ers
Onlangs hebben werknemers en werkgevers zich in een SER-akkoord achter de voorgestelde aanbevelingen van de commissie Borstlap* geschaard. Insiders geven aan dat de aanbevelingen prominent op tafel liggen in de aanloop naar een nieuw kabinet. In dat geval moeten we rekening houden met een verandering in de positie van de zzp’er. De doorgeschoten flexibilisering aan de ene kant en aan de andere kant te ‘vaste’ dienstverbanden zullen op de schop gaan. Dat zou zomaar kunnen betekenen dat een deel van de huidige zzp’ers dat wordt ingehuurd door de zorg- en welzijnsinstellingen weer terugkeert in loondienst.
De nieuwste resultaten laten daarnaast zien dat mensen die na initieel vertrek als zzp-er in de zorg aan de slag gaan dat doen voor meer eigen regie en betere keuzemogelijkheden, maar ook betere arbeidsvoorwaarden. Zaken om rekening mee te houden dus.
*Hans Borstlap sluit eind deze maand aan bij onze bestuurdersdialoog RAAT Utrecht.
Behoud is het speerpunt
Het beeld is dat we voorlopig te maken hebben met een gespannen arbeidsmarkt. De waardering voor het optreden van de zorg tijdens de coronapandemie heeft bijgedragen aan een hogere instroom in bijvoorbeeld de opleiding tot verpleegkundige op hbo- en mbo-niveau. Hoe mooi ook, het zal uiteindelijk niet genoeg zijn als we blijven accepteren dat veertig procent van de nieuwe zorgprofessionals binnen twee jaar het pand via de achterdeur verlaat.
Deze arbeidsmarktprognoses hebben een groot voordeel: we voorspellen de toekomst, maar leven nog in 2021. We kunnen, moeten samen onderzoeken aan welke knoppen we nú kunnen draaien om deze sombere scenario’s het hoofd te bieden. De belangrijkste van die knoppen is het sluiten van onze achterdeur: het verminderen van uitstroom. Luisteren naar die bekende redenen die het uitstroomonderzoek laat zien dus, maar ook verhalen achter de kille cijfers ophalen en duiden. Dat doen we bijvoorbeeld in het project “Jouw verhaal, onze zorg”. Want zorg is en blijft altijd mensenwerk.
Laten we in onze regio de banden met elkaar verder aanhalen en werk maken van het behoud van nieuwe medewerkers. Voor de eigen organisatie, zorg en welzijn en de regio. Of het nu gaat om jonge professionals, zij-instromers of wellicht straks terugkerende zzp’ers: we hebben iedereen nodig!